Một Số Tác Phẩm Văn Học Trung Đại

Văn học trung đại nước ta trải qua 10 thay kỷ (Từ gắng kỷ 10 – thay kỷ 19) với tương đối nhiều tác giả lừng danh và không còn xa lạ như: Bà huyện Thanh Quan, Lê Thánh Tông, Chu Văn An, Nguyễn Khuyến,… tác động lớn cho nền văn học tập nước nhà. Cùng Sách Văn học tập điểm qua 100 tác giả trông rất nổi bật trong nền Văn học tập trung đại Việt Nam. 

Hình vẽ trằn Anh Tông trong thành tựu Trúc Lâm đại sĩ xuất tô đồ.TRÍ BẢO THIỀN SƯ (? – 19.5.1190): bọn họ Nguyễn, không rõ tên, là cậu ruột danh nhân đánh Hiến Thành, người Ô Diên, đất Vĩnh Khang, ni thuộc thị xã Đan Phượng, Hà Nội, ông ngộ đạo, giảng ghê sách cho những đệ tử. Công trình còn lại: bài xích kệ về tri thức, in vào tập Thiền uyển tập anh ngữ lụcPHAN HUY CHÚ (1782 – 28.5 – 1840): nhà thơ, đơn vị sử học Việt Nam. Công trình nổi tiếng tuyệt nhất của ông là định kỳ triều hiến chương các loại chí bao gồm 49 quyển chia làm 10 chí như Dư địa chí, Hình phương pháp chí, Văn học chí…, có thể coi như cỗ Bách khoa toàn thư thứ nhất của Việt Nam. Kế bên ra, ông còn có Hoàng Việt địa dư chí và các tập thơ văn là Hoa thiều ngâm lục; Dương trình kí kiến.NGUYỄN MIÊN BỬU (30.5.1820 – 08.3.1854): nhà thơ, bé thứ 12 vua Minh Mạng, tước Tương An Quận vương. Cùng rất 2 anh Miên Thẩm, Miên Trinh lập Tùng Vân thi xã. Các tác phẩm chính: Khiêm Trai thi tập (14 quyển); Khiêm Trai văn tập (2 quyển), ông còn viết những thơ Nôm cơ mà thất lạc hầu hết.PHAN VĂN TRỊ (1830 – 22.6.1910): công ty thơ, chí sĩ, quê huyện Bảo An, thức giấc Gia Định, nay thuộc thị trấn Giồng Trôm, thức giấc Bến Tre. Đậu Cử nhân mà lại không chịu đựng ra có tác dụng quan, cơ mà mở trường dạy học. Tác phẩm: Thơ tự thuật (Nôm), cùng còn ngay sát 100 bài xích thơ khác ví như Con mèo; mẫu cối xay; Hột lúa; bé rận, nổi tiếng với chùm họa lại 10 bài thơ của Tôn lâu Tường.HOÀNG KẾ VIÊM (21.7.1820 (Âl.) – 1909): Còn mang tên là Hoàng Tá Viêm, tự Nhật Trường, hiệu Tùng An, công ty văn, danh thần triều Nguyễn, quê đậy (nay là huyện) Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Ông làm cho quan đến chức Thượng thư bộ Công, Thái tử thiếu hụt bảo sung đại thần viện Cơ mật. Tác phẩm: Phê thi nai lưng hoàn; Tiên công sự tích biệt lục; Khôn y lục; chén bát tiên công gia huấn từ; đưa ra chi thi thảo; Vân vân văn tập; An phụ trấn lược. Mang lại chức Thượng thư cỗ Công, Thái tử thiếu hụt bảo sung đại thần viện Cơ mật. Tác phẩm: Phê thi è cổ hoàn; Tiên công sự tích biệt lục; Khôn y lục; bát tiên công gia huấn từ; chi chi thi thảo; Vân vân văn tập; An phụ trấn lược.LÝ THÁI TÔNG (29.7.1000 – 1054): tên thực là Lý Phật Mã, sau thay đổi là Lý Đức Chính, bé Thái Tổ Lý Công Uẩn, nối ngôi 27 năm, miếu hiệu là Thái Tông. Ông là vị hoàng đế sáng suốt, tiếp nối Phật học. Tác phẩm còn lại: Hình thư (sử, 3 quyển), một bài bác kệ chép trong Thiền uyển tập anh ngữ lục.HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG (1226? – 03.9 (20.8 âl).1300): thương hiệu thật là trần Quốc Tuấn, danh tướng trong lịch sử hào hùng Việt Nam, nhà văn chính luận cùng với áng Hịch tướng sĩ bất hủ, quê ở phủ Thiên ngôi trường (nay là tỉnh phái nam Định. Ông cũng là tác giả bộ Binh thư yếu hèn lược cùng Vạn Kiếp tông túng thiếu truyền thư (đã thất lạc).

Hưng Đạo đại vương. Ảnh: tri thức VNTRẦN MẠNH (04.9.1300 – 10.3.1357): đơn vị thơ, vua máy 5 bên Trần, miếu hiệu là Minh Tông, sinh trên Thăng Long, quê phủ Thiên Trường, nam giới Định. Ông làm việc ngôi 15 năm, có tác dụng Thái thượng hoàng 28 năm. Tác phẩm: Minh Tông thi tập, bị thất lạc nhiều, nay chỉ từ lại khoảng 25 bài, được chép vào Việt âm thi tập.TRẦN TẾ XƯƠNG (10.8.1870 – 29.01.1907): thương hiệu khai sinh là nai lưng Duy Uyên, sau biến đổi Trần Cao Xương, rồi è Tế Xương, nhà thơ trào phúng xuất sắc, danh tiếng với tên thường gọi Tú Xương, quê nghỉ ngơi làng Vị Xuyên, thị trấn Mỹ Lộc, tỉnh nam Định. Thơ ông in rải rác rưởi trên các báo, trong tương lai được tập đúng theo trong Thơ trằn Tế Xương.NGUYỄN DU (03.01.1766-(1765?) (16?)18.9.1820): đơn vị thơ. Năm 1965, ông được UNESCO vinh danh là Danh nhân văn hóa thế giới. Tác phẩm chữ hán việt và chữ thời xưa Truyện Kiều; Văn tế sống hai cô bé Trường Lưu; Văn tế thập các loại chúng sinh; Thanh Hiên thi tập; Bắc hành tạp lục….TRẦN THÁNH TÔNG (25.9.1240 – ?.6.1290): thương hiệu thật là è cổ Hoảng, làm vua 21 năm, bao gồm công bự trong cuộc binh cách chống giặc Nguyên Mông. Tác phẩm: Cơ chiên lục; Di hậu lục; Hoàng tông ngọc điệp; nai lưng Thánh – tông thi tập.CHÂN KHÔNG THIỀN SƯ (? – 05.10.1100): tên thật là vương vãi Hải Thiềm, quê buôn bản Phù Đổng thị xã Tiên Du, Bắc Ninh, nay trực thuộc Hà Nội. Ông làu thông sử sách, nghiên cứu và phân tích đạo Phật một bí quyết uyên thâm, giảng kinh Pháp hoa vào cung vua Lý Nhân Tông. Nhà cửa còn lại: một bài bác kệ Diệu bản.TRẦN HOẢNG (13.10.1240 – 03.6.1290): nhà thơ, vua sản phẩm công nghệ hai triều Trần, quê đậy Thỉên Trường nay thuộc thị trấn Mỹ Lộc, tỉnh phái nam Định. Ông bao gồm công bự trong nhị cuộc binh lửa chống Nguyên Mông lần máy hai cùng thứ ba. Tác phẩm: Di hậu lục; Cơ cầu lục; Thiền tông liễu ngộ ca; Phóng ngưu; Chỉ giá bán minh. Đáng chú ý nhất là bài xích Hạnh Thiên trường hành cung.NGÔ THÌ SĨ (15.7.1726 – 22.10.1780): đơn vị thơ, nhà sử học, tự thay Lộc, hiệu Ngọ Phong, quê huyện Thanh oai vệ nay nằm trong Thanh Trì, Hà Nội. Ông là phụ vương của Ngô Thì Nhậm, Ngô Thì Chí, Ngô Thì Trí, Ngô Thì Hương các là mọi danh sĩ, công ty thơ, nhà văn. Tác phẩm: Việt sử tiêu án; Anh ngôn thi tập; quan liêu lan thi tập; Thanh rượu cồn tập; Khuê ai lục; bí quyết tệ sách…MẠC THIÊN TÍCH (19.4.1706 – 01.11.1780): bên thơ, đại quan liêu thời chúa Nguyễn, tước đoạt Tông Đức hầu. Là người học rộng, tài năng văn thơ, ông sẽ lập thi thôn Chiêu Anh các. Tác phẩm: Hà Tiên thập vịnh; Thụ Đức hiên tứ cảnh; Hà Tiên quốc âm thập vịnh; Lư Khê nhàn rỗi điếu.LÊ HỮU TRÁC (12.11.1720(*) – 1791): Còn mang tên là Lê Hữu Huân, hiệu Hải Thượng Lãn Ông, danh Nho với danh y, quê sinh sống Đường Hào, tỉnh thành phố hải dương (nay là thị trấn Yên Mỹ, Hưng Yên), nhưng nhiều phần cuộc đời sống ở huyện mùi hương Sơn, Hà Tĩnh. Ông đã xây đắp được một nền y học tập dân tộc toàn diện về lý luận, phương thức điều trị, biện pháp dùng dược vật dụng Việt Nam. Tác phẩm: Thượng kinh ký sự; Y lý thâu nhàn; Hải Thượng y tông trọng tâm lĩnh; Y hải câu nguyên…Lê Hữu Trác. Ảnh: VTC NewsĐẶNG XUÂN BẢNG (18.7.1828 – 07.12.1910): công ty văn, dịch giả, bên sử học, quê che Xuân Trường, nay là thị xã Xuân Thuỷ, tỉnh nam giới Định. Ông có trọng lượng trước tác hơi lớn: về sử học: Sử học di khảo; Việt sử cưng cửng mục tiết yếu,… về văn học: Tuyên quang quẻ tỉnh phú; phái nam Phương danh đồ dị khảo; Như Tuyên thi tập; Thiện Đình Khiêm Trai văn tập…PHẠM QUÝ THÍCH (25.12.1760 – 16.5.1825): tự Dữ Đạo, hiệu Lập Trai, tên hiệu Thảo Đường Cư sĩ, công ty thơ, nhà giáo, danh sĩ cuối đời Hậu Lê đầu đời Nguyễn. Quê thị xã Đường An, lấp Thượng Hồng, nay thuộc tỉnh Hải Dương, bao gồm làm quan 1 thời gian, tước thích An hầu. Tác phẩm: Thảo Đường thi nguyên tập; LậpTrai văn tập; Thiên nam giới long thủ liệt truyện; Chu dịch vấn đáp toát yếu…CHU VĂN AN (25.8.1292 – 12.1370): bên văn, bên giáo dục nước ta thời Trần, nổi tiếng cương trực, tiết tháo, thể hiện rõ nhất trong Thất trảm sớ. Các tác phẩm khác: Tiều ẩn thi tập; Tiều ẩn quốc ngữ thi tập; Tứ thư thuyết ước; Giang đình tác; Nguyệt tịch bộ Tiên Du sơn tùng mtp kính; sản phẩm công nghệ vận tặng Thủy Vân đạo nhân; Xuân đán…ĐỖ PHÁP THUẬN (915 – 990): Thiền sư cùng nhà thơ, chưa rõ quê quán. Ông bao gồm kiến thức uyên bác và tài văn thơ, đã lành mạnh và tích cực khuông phò triều chi phí Lê bắt buộc được phong Pháp sư. Bài bác Quốc tộ (Vận nước) của ông là bài xích thơ sớm nhất mở màn cho văn học tập viết việt nam thời kì trường đoản cú chủ. Chiếu dời đô (1010: 1000 năm ra đời): Văn bạn dạng chiếu chỉ bởi vua Lý Thái Tổ trường đoản cú tay viết và phát hành để đưa kinh đô của nước Đại Cồ Việt từ Hoa Lư ra thành Đại La (Hà Nội ngày nay). Bài xích văn 214 chữ khét tiếng bởi ý nghĩa sâu sắc và chức năng đặc biệt của nó.NGUYỄN NGUYÊN ỨC (1080 – 07.6.1151): đơn vị văn, thiền sư, pháp danh Viên Thông, tín đồ hương Cổ hiền hậu nay ở trong tỉnh Bắc Ninh, sau đưa về thành Thăng Long. Ông là người tài giỏi, được vua công ty Lý phong mang đến chức Hộ quốc sư. Tương truyền, ông bao gồm hơn 1000 bài bác thơ phú, tập hòa hợp trong Viên Thông thi tập, nhưng phần lớn bị thất truyền.TÍN HỌC THIỀN SƯ (? – 1190): bọn họ Tô, không rõ tên, Tín học tập là pháp hiệu, bạn làng Chu Minh, phủ Thiên Đức; trụ trì chùa Quang Đính bên trên núi ko Lộ (Sơn Tây), nay trực thuộc Hà Nội. Thành tích còn lại: bài bác kệ sơn lâm hổ báo, chép trong tập Thiền uyển tập anh ngữ lục.TRẦN TUNG (1230 – 1291): nói một cách khác là Tuệ Trung Thượng sĩ, nhà thiền học, nhà thơ, bé cả è Liễu, anh Hưng Đạo Đại Vương nai lưng Quốc Tuấn, bao gồm công khủng trong cả bố cuộc binh đao chống Nguyên Mông. Ông được phong tước Hưng Ninh vương. Thơ ông viết bằng tiếng Hán, được tập vừa lòng lại vào Thượng Sĩ ngữ lục.LÊ VĂN HƯU (1230 – 09.4.1322): Sử gia, công ty văn, danh sĩ đời nai lưng Thái Tông, quê Đông Sơn, trấn Thanh Hoá, ni là thị xã Thiệu Hoá, thức giấc Thanh Hoá. Ông đỗ Bảng nhãn năm 1247, có tác dụng quan mang đến chức Thượng thư cỗ Binh, tước Nhân Uyên hầu. Tác phẩm lừng danh nhất của ông: Đại Việt sử ký.PHẠM NGŨ LÃO (1255 – 1320): công ty thơ, danh tướng tá thời Trần, văn võ toàn tài, quê thị trấn Đường Hào (sau điện thoại tư vấn Mỹ Hào), ni thuộc thị trấn Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Tác phẩm bao gồm Thuật hoài (Tỏ lòng, chép vào Toàn Việt thi lục); Khóc Hưng Đạo vương (chép trong Thần tích xóm Phù Ủng).ĐỖ KHẮC bình thường (1247 – 1330): còn gọi là Trần tương khắc Chung, nhà thơ, danh thần đời Trần, quê ở gần kề Sơn, nay là huyện tởm Môn, thức giấc Hải Dương, tất cả công to trong cuộc nội chiến chống quân Nguyên, được ban họ vua, có tác dụng tới chức thiếu thốn sư. Tác phẩm: 2 bài xích thơ Vịnh cúc I với II.ĐOÀN NHỮ HÀI (1280 – 1335): công ty văn, danh thần đời Trần, quê thị trấn Trường Tân, ni thuộc thị trấn Gia Lộc tỉnh Hải Dương, có tác dụng quan đến Hành khiển khu vực mật viện, lúc mất được truy hỏi phong Thượng đẳng Phúc thần. Sản phẩm còn lại: suy nghĩ Anh Tông hoàng đế tạ Thượng hoàng biểu.TRẦN MINH TÔNG (1300 – 1357): tên thật là è cổ Mạnh, làm vua 15 năm (1314 – 1329). Tác phẩm: một số trong những thơ (văn, sử) trong nai lưng triều gắng phả hành trạng; trần Minh-tông thi tập (chép vào Toàn Việt thi lục).NGUYỄN TRUNG NGẠN (1289(1) – 1370): từ là Bang Trực, hiệu Giới Hiên, có tác dụng quan đến chức Đại học tập sĩ Trụ quốc Khai thị trấn bá, tước Thân Quốc công… Tác phẩm: Giới Hiên thi tập; Hình cơ chế thư; Hoàng triều đại điển; Ma nhai kỹ công bi.TRẦN NGHỆ TÔNG (1320(2) – 1394): tên thật là nai lưng Phủ, nhỏ thứ ba vua è Minh Tông, sau loàn Dương Nhật Lễ lên làm cho vua tía năm rồi nhịn nhường ngôi mang lại em. Tác phẩm: Bảo hoà năng lượng điện dư bút; trần Nghệ Tông thi tập (chép vào Toàn Việt thi tập).TRẦN NGUYÊN ĐÁN (1325 – 1390): Nhà chính trị, nhà thơ, là chắt Thái sư nai lưng Quang Khải và là ông ngoại Nguyễn Trãi, làm quan cho chức tư đồ, tước đoạt Chương Túc Quốc thượng hầu, quê che Thiên Trường, nay nằm trong tỉnh phái mạnh Định. Tác phẩm: Băng hồ ngọc hác tập; Bách ráng thông kỉ.NGUYỄN BÁ TĨNH (1330 -?): Pháp hiệu Tuệ Tĩnh, bên thơ, danh y đời Trần, quê thị trấn Cẩm Giàng, tỉnh giấc Hải Dương. Ông đỗ Hoàng gần cạnh nhưng ko ra có tác dụng quan nhưng mà đi tu.Ông được cử đi sứ Trung Quốc, vua Minh phong ông hiệu Đại y thiền sư. Tác phẩm: Hồng nghĩa giác tứ y thư; thuốc nam thần hiệu; Thiền tông khoá hỏng lục.THÁI THUẬN (1440 – ?): từ bỏ là Nghĩa Hoà, hiệu Lục Khê, tên hiệu Lã Đường, quê huyện siêu Loại, nay là Thuận Thành, Bắc Giang. Ông được Lê Thánh Tông ban chỉ ra rằng Tao Đàn Phó Nguyên soái. Tác phẩm: Lã Đường thi cảo (gồm 4 quyển) và còn tồn tại 157 bài thơ chép vào Toàn Việt thi lục.NGUYỄN NHÂN PHÙNG (1450 – ?): Còn có tên là Nguyễn Trọng Ý, fan huyện Võ Giàng thức giấc Bắc Ninh, đơn vị thơ, gồm chân vào hội Tao Đàn, được Lê Thánh Tông đến đổi quốc tính thành Lê Trọng Ý, có tác dụng quan cho tới chức Lễ cỗ Tả thị lang. Tác phẩm: Vịnh Tiêu Tương chén cảnh phú (quốc âm); 19 bài bác thơ chép vào Toàn Việt thi lục.NGUYỄN HỮU NGHIÊM (1480 – ?): nhà văn, nhà bao gồm trị, quê thị trấn Đông Ngàn, này là Tiên Sơn, Bắc Ninh, đỗ Thám hoa năm 1508, có tác dụng quan triều Lê cho chức Thượng thư Chưởng Hàn lâm viện, bị Mạc Đăng Dung giết. Tác phẩm: bởi trình học tập hành.PHẠM THIỆU (1510 – ?): bên văn, nhà bao gồm trị, quê thị trấn Quế Dương, tỉnh giấc Bắc Ninh, đỗ Hoàng gần cạnh năm 1553, từng đi sứ Trung Quốc, làm quan đến chức Công cỗ Thượng thư, tước Châu Khê hầu.Tác phẩm: Thi văn tấp yếu.LÊ VĂN HƯU (1230 – 23.03.1322): đơn vị sử học, bên văn, danh sĩ đời Trần, quê Đông sơn (nay ở trong Thiệu Hoá, Thanh Hoá); đỗ Bảng nhãn năm 17 tuổi, được té chức học tập sĩ Viện Hàn lâm kiêm Giám tu Quốc sử, rồi thăng Thượng thư bộ Binh. Cống phẩm chính: Đại Việt sử kí gồm 30 quyển, là cỗ sử béo nhất trước tiên ở nước ta, ghi lại những sự việc đặc biệt trong 15 nỗ lực kỉ tự Triệu Vũ đế cho tới Lí Chiêu Hoàng. Cuốn sách này không hề nhưng sử gia Ngô Sĩ Liên phụ thuộc đó để soạn cỗ Đại Việt sử cam kết toàn thư.HOÀNG DIỆU (10.02.1828 – 08.3.1882): bên thơ, nhà chí sĩ yêu nước, tự quang quẻ Viễn, hiệu Tĩnh Trãi, quê Diên Phước, Quảng Nam; đậu Phó bảng năm 1853, được té làm Tri huyện Tuy Phước, Bình Định, sau được thăng Tri đậy Lạng Giang (Bắc Giang), Án sát Nam Định, rồi bố chính Bắc Ninh. Sản phẩm chính: Di biểu (tờ biểu còn lại trước cơ hội chết) nói một cách khác là Trần tình biểu.Hoàng Diệu. Ảnh: DKN.TVDƯƠNG KHUÊ (1839 – 06.3.1902): đơn vị thơ, hiệu Vân Trì, quê sơn Minh, đậy Ứng Hòa, nay nằm trong Hà Nội), đỗ tiến sĩ năm 1868, làm quan mang đến chức Thượng thư, chế tác nhiều bài bác thơ chữ nôm làm lời cho những bài hát ca trù nổi tiếng. Sản phẩm chính: Hồng hồng, Tuyết tuyết; Vân Trì thi thảo; Động hương thơm Tích; chạm chán cô đào cũ; Thăm cô đào ốm; tặng cô đào Ngọ; tặng ngay cô đào Cúc; nghịch hát ngẫu hứng; …PHAN HUY ÍCH (9.01.1751 – 12.3.1822): công ty văn, thương hiệu thật là Phan Công Huệ, từ bỏ là Khiêm Thụ Phủ, hiệu Dụ Am, quê thôn Thu Hoạch, thị trấn Thiên Lộc, nay là huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh; năm 1775 đỗ đồng Tiến sĩ, làm quan cho Thượng thư bộ Lễ. Ông chế tạo nhiều bằng cả chữ hán việt và chữ Nôm. Nhà cửa chính: Dụ Am dìm lục tập; Dụ Am văn tập; Cúc Đường bách vịnh thi tập; bản dịch Chinh phụ dìm của Đặng è cổ Côn.NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU (01.7.1822 – 03.7.1888): đơn vị thơ, đơn vị văn hóa, một nhân cách nổi bật yêu nước yêu đương dân. Ông quê Tân Bình, Gia Định, nay là tp Hồ Chí Minh; đỗ Tú tài, mở trường dạy dỗ học và bốc thuốc. Thành tích chính: Lục Vân Tiên (truyện thơ); Dương từ – Hà Mậu (truyện thơ); Chạy Tây (1859); Văn tế nghĩa sĩ phải Giuộc (văn tế, 1861); Ngư tiều y thuật vấn đáp (truyện thơ); Mười hai bài xích thơ và bài văn tế Trương Định (1864); Mười bài xích thơ điếu Phan Tòng (1868), Văn tế nghĩa sĩ trận vong lục tỉnh giấc (1874); …LÊ TƯ THÀNH (25.8.1442 – 03.3.1497): Còn mang tên Lê Hạo; nhà vua thứ năm của phòng Hậu Lê với vương hiệu Lê Thánh Tông, được xem là thời phồn thịnh nhất trong thời kì chính sách phong kiến nước ta. Ông cũng là nhà thơ lớn, fan sáng lập ra Hội Tao Đàn. Nhà cửa chính: Hồng Đức quốc âm thi tập; Thập giới cô hồn quốc ngữ văn; Liệt truyện tạp chí; Thánh Tông di cảo; Anh hoa hiếu trị ; …PHAN CHU TRINH (09.9.1872 – 24.3.1927): công ty văn, bên chí sĩ biện pháp mạng, tự tận Cán, hiệu Tây Hồ, tên hiệu Hy Mã, quê Tiên Phước, Quảng Nam. Ông đỗ Phó bảng, được bửa làm thừa biện bộ Lễ, sau từ quan tiền để hoạt động cách mạng, chủ trương chống chọi ôn hoà; bị tóm gọn và đày ra Côn Đảo rồi đưa sang Pháp; năm 1925 về nước chuyển động và mất ở dùng Gòn. Item chính: Đầu Pháp chính phủ nước nhà thư (bản điều trần, 1906)); tỉnh giấc quốc hồn ca (1907 – 1922); mĩ nhân kỳ ngộ diễn ca (1912-1913) Santé thi tập (thơ, 1925); Tây hồ nước thi tập (thập thơ); …NGUYỄN TRÃI (1380 – 19.9.1442): đơn vị văn, nhà thiết yếu trị, nhà tứ tưởng kiệt xuất, hiệu Ức Trai, quê thị trấn Phượng Sơn, lộ lạng ta Giang, nay thuộc tỉnh Hải Dương. Tác phẩm chính: Quân trung trường đoản cú mệnh tập; Bình Ngô đại cáo; Ức trai thi tập; Dư địa chí; Chí Linh tô phú; Quốc âm thi tập; … Ức trai thi tập (1480): một trong các Tập thơ chữ Hán rực rỡ của Nguyễn Trãi, được xem như là một trong số những đỉnh cao của thẩm mỹ và nghệ thuật thi ca Việt Nam, là mẫu mã mực của thể thơ thiên nhiên phương Đông. Tập thơ được sưu tầm, tất cả 105 bài, sau thời điểm Nguyễn Trãi được thân oan trong vụ án Lệ bỏ ra viên.NGÔ THÌ ĐẠO (1732 – 9.1802): công ty văn, dòng Ngô Gia văn phái; quê thị xã Thanh Oai, ni là huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông từng giữ những chức Đại lý trường đoản cú thừa, Tri phủ, , Hiến ngay cạnh phó sứ kiêm ủy bao phủ sứ tởm Bắc… sản phẩm của ông được tập hợp thành Hoành tự Hiến gần kề Văn Túc công di thảo; …LÍ NHẬT TÔN (1023 – 1072): Tức Lí Thánh Tông, vua vật dụng ba của nhà Lí, nhà trương giảm hình luật, quý trọng nghề nông, mở mang vấn đề học, tăng cường phòng thủ quốc gia; ông cũng chính là nhà văn, từ bỏ tay viết một số bài minh tự khắc trên quả chuông miếu Sùng Khánh Báo Thiên (nay không tìm thấy).LÍ TRƯỜNG (1052 – 1096): đơn vị văn, nhà sư, pháp danh Mãn Giác, vốn bọn họ Lí sau đổi họ Nguyễn đề xuất có một trong những sách viết là Nguyễn Trường; không rõ quê làm việc đâu. Ông nổi tiếng thông đọc cả Nho với Phật giáo, ông được chọn vào cung dạy hoàng tử, sau ông đi tu. Tác phẩm chính: Cáo tật thị chúng.MẠC ĐĨNH đưa ra (1272 – 1386): đơn vị văn, bên thơ, danh sĩ, từ bỏ là ngày tiết Phu; quê huyện Bình Hà, châu phái mạnh Sách, lộ lạng ta Giang (nay trực thuộc Hải Dương). Ông đỗ trạng nguyên, làm cho quan đến chức nhập ngoại hành khiển, Thượng thư tả bộc xạ kiêm Trung thư, nhị lần đi sứ Trung Quốc, được tôn làm “Lưỡng quốc Trạng nguyên”. Vật phẩm chính: Ngọc thức giấc liên; Giao tử phú; vượt bành Trạch bỏng Đào Tiềm cựu cư; …NGUYỄN SĨ CỐ (? – 1312): công ty thơ, danh sĩ; từng duy trì chức học tập sĩ, An lấp sứ. Ông là người đề xướng sử dụng chữ Nôm trong thơ văn. Tòa tháp chính: Ông có khá nhiều thơ Nôm và thơ chữ hán nhưng bị thất truyền, chỉ với lại hai bài chép vào Toàn Việt thi lục là Tụng giá chỉ Tây chinh yết Tản Viên từ cùng Tụng giá chỉ Tây chinh yết Bạch Hạc giang Uy Hiển Vương tự .ĐÀM VĂN LỄ (1452 – 1505): nhà thơ, danh sĩ, là một trong trong Nhị thập chén bát tú của hội Tao đàn; trường đoản cú Hoằng Kính, hiệu Chân Trai; quê Quế Dương, trấn kinh Bắc (nay thuộc Bắc Ninh). Ông đỗ đồng tiến sĩ, làm cho quan mang đến Thị thư viện Hàn lâm, Chánh sứ sang công ty Minh, Phó đô ngự sử, Thượng thư bộ Lễ kiêm Đông những Đại học tập sĩ. Thắng lợi chính: Đền Phiếu mẫu; Tiễn xuân trên khu đất khách; Đề miếu Phong Công; miếu xưa; Hoành tô dinh; Tức cảnh ngày hè; …LÊ ĐỨC MAO (1462 – 1529): bên thơ, danh sĩ; quê huyện Từ Liêm, bao phủ Hoài Đức, Hà Đông (nay là Hà Nội). Ông học rộng, đỗ ts nhưng ko ra làm cho quan, giỏi làm thơ, phú, bài bác hát. Thành quả của ông hiện chỉ từ Bát gần kề thưởng đào văn (Nghĩ hộ tám giáp phần thưởng hát ả đào) bằng chữ Nôm, là bài bác ca trù cổ nhất còn sót lại hiện nay.ĐÀO DUY TỪ (1572 – 1634): công ty thơ, công ty quân sự, đệ độc nhất khai quốc công thần triều Nguyễn; quê Tĩnh Gia, Thanh Hoá. Ông học tập rộng nhưng không được đi thi vị xuất thân từ gia đình ca hát, vào Đàng Trong giúp chúa Nguyễn. Tác phẩm chính: Hổ trướng khu cơ; Ngoạ Long cương vãn; tư Dung vãn.NGUYỄN HỮU HÀO (1642 – 1713): nhà thơ, danh sĩ, danh tướng; sinh sinh hoạt Quảng Ninh, Quảng Bình, quê nơi bắt đầu ở huyện Tống Sơn, Thanh Hoá . Ông là người dân có dũng lược, xuất sắc việc cần sử dụng binh, có tác dụng tới Thống binh, chưởng cơ, sau khi mất được truy tặng Đôn Hậu Công thần Trấn phủ. Ông tài năng văn chương thơ phú, nhưng tới thời điểm này chỉ có song Tinh Bất Dạ là tác phẩm sót lại duy duy nhất của ông.TRỊNH SÂM (1739 – 1782): nhà thơ, chúa Trịnh đời sản phẩm 9, tên thuỵ là Thịnh Vương; quê Vĩnh Lộc, Thanh Hoá. Ông là bạn thông minh, đam mê thơ văn, đăng quang năm 1767, có rất nhiều quyết sách ảnh hưởng đến triều đình và chính vì sự cả nước. Công trình chính: nam giới tuần kí trình thư; Tây tuần kí trình thi; chổ chính giữa thanh tồn duy tập; Danh trường đoản cú thực lục; Bình Hưng thực lục; …NGÔ THẾ VINH (1802 – 1856): nhà thơ, công ty giáo, danh sĩ; quê nam giới Trực, nam Định. Ông đỗ tiến sĩ, có tác dụng quan mang đến Lang trung bộ Lễ; vì chưng can việc trường thi bị giải pháp chức, về quê mở trường dạy dỗ học. Thành quả chính: Dương Đình phú lục; Trúc Đường phú tuyển. Hoàng Việt sách tuyển; Luận thực đại lược; Trúc Đường Chu dịch tuỳ bút; Tống sử học; Trúc Đường thi văn khảo; Bái Dương thi tập; Ca trù thể cách; Bái Dương thư tập; Trúc Đường tuỳ bút.NGUYỄN THUẬT (1842 – 1911): nhà thơ, sử gia, trường đoản cú Hà Đình; quê Lễ Dương, (nay ở trong Thăng Bình), Quảng Nam. Ông đỗ Phó bảng, làm cho quan đến Hiệp tá đh sĩ, tước An trường tử, Thượng thư bộ Binh, sung Cơ mật viện đại thần, Tổng tài Quốc sử quán; được cử có tác dụng Phó sứ sang Bắc Kinh. Thành phầm chính: từng hoài dìm thi thảo; Hà Đình văn tập; Hà Đình Ứng chế thi sao; Thời bao gồm tạp luận… trong khi ông còn viết bình thường với một số tác mang về văn học, sử học: Sử cửa hàng thư mục; Đại Nam cưng cửng giới vựng biên; Đại nam giới Quốc sử tàng thư mục; Thi thảo tạp biên; …TRẦN THIỆN CHÁNH (1822 – 1874): nhà thơ, chí sĩ, trầm mình Mẫn, hiệu Trừng Giang; quê Bình Long, Gia Định (nay nằm trong Tp hồ nước Chí Minh). Ông đỗ Cử nhân, làm cho quan mang lại Tán tương quân trang bị Sơn Tây, Hồng lô tự thiếu hụt khanh giữ chức Biện lý cỗ Binh, Tuần đậy Ninh Bình. Sản phẩm chính: Trừng Giang thi văn tập; phái mạnh hành thi thảo; Bắc chinh thi thảo, è Tử Mẫn công thi tập.HỌC LẠC (1842 – 1915): công ty thơ trào phúng, thương hiệu thật là Nguyễn Văn Lạc, hiệu là Sầm Giang; quê Mĩ Chánh, Mĩ Tho (nay là tiền Giang). Ông nổi tiếng thơ văn, tuy nhiên không đi thi, sống bằng nghề dạy học, bốc thuốc, bói dịch. Vật phẩm chính: Ông buôn bản hát bội; Mĩ Tho tức cảnh; nhỏ tôm; Ngồi trăng; trực thuộc Nhiêu tức cảnh; Tức cảnh ban chiều; Tạ mùi hương đảng; Chó chết trôi;…NGÔ GIÁP ĐẬU (1852 – ?): nhà văn, sử gia, bên giáo dục, hiệu Tam Thanh, biệt hiệu Sự Sự Trai; quê Tả Thanh Oai, nay thuộc Thanh Trì, Hà Nội. Ông đỗ cử nhân, làm quan trường đoản cú chức Giáo thụ cho chức Đốc học. Ông sáng sủa tác bằng chữ Hán và chữ Nôm. Vật phẩm chính: Hoàng Việt hưng long chí; Trung học Việt sử toát yếu; hiện Kim Bắc Kì địa dư sử; Đại nam quốc tuý; ông còn sửa chữa, bổ sung văn bản tập Lĩnh phái nam chích quái; Ngô quyền lực phả; Trung học Việt sử biên niên toát yếu; …CHU MẠNH TRINH (1862 – 1905): nhà thơ, danh sĩ, trường đoản cú Cán Thần, hiệu Trúc Vân; quê Đông im (nay là Khoái Châu), Hưng Yên. Ông đậu tiến sĩ, có tác dụng quan cho Án sát. Vật phẩm chính: Trúc Văn thi tập; Thanh trung khu Tài Nhân thi tập; hương Sơn phong cảnh; hương thơm Sơn hành trình.BÙI HỮU NGHĨA (1807 – 1872): Còn mang tên là Bùi quang đãng Nghĩa, đơn vị thơ, hiệu Nghi Chi; quê che Vĩnh Định, trấn Vĩnh Thanh (nay thuộc thành phố Cần Thơ). Ông đỗ Giải nguyên, làm quan cho Tri phủ, nhưng bị vu cáo may thoát án tử, từ quan về dạy dỗ học, viết thơ văn phòng Pháp kịch liệt. Tác phẩm chính: Văn tế vợ, Văn tế bé gái; Khóc vợ (thơ); Đi thuyền qua núi Sập (thơ); quan công thất thủ (thơ); Kim Thạch Kỳ duyên (tuồng);…NGUYỄN VĂN SIÊU (1799 – 1872): nhà thơ, danh sĩ, trường đoản cú Tốn Ban, hiệu Phương Đình; quê Thanh Trì, Hà Nội. Ông đậu Phó bảng, giữ các chức quan công ty sự cỗ Lễ, Phó sứ sang nhà Thanh, học sĩ Viện tập hiền, Án sát tp. Hà tĩnh và Hưng Yên, sau từ quan tiền về quê dạy dỗ học, viết sách. Tác phẩm chính: Phương Đình dư địa chí; Chư kinh khảo ước; Chư sử khảo thích; Tứ thư bị giảng; Phương Đình tuỳ cây bút lục; Phương Đình thi loại; Phương Đình văn loại;…VŨ PHẠM KHẢI (1807 – 1872): bên thơ, danh sĩ, tự là Đông Dương, hiệu đần độn Sơn, dưỡng Trai, Phượng Trì; quê lặng Mô, Ninh Bình. Ông đỗ Cử nhân, từng giữ các chức Lang trung cỗ Hình, tham tá nội các, Toản tu Quốc sử quán, Hàn lâm Trực học sĩ, tía chính Thái Nguyên, sau xin về quê giúp dân khai khẩn đất hoang. Cống phẩm chính: ngây ngô Sơn toàn tập; định kỳ đại chính hình thông khảo; Đông Dương văn tập; trần Lê ngoại truyện; Phượng Trì văn tập; Thực lục tiền biên;…PHẠM PHÚ THỨ (1821 – 1882): bên thơ, danh sĩ, tên thật là Phạm Hào, trường đoản cú là Giáo Chi, hiệu Trúc Đường, biệt hiệu Trúc Ân, giá bán Viên; quê Diên Phước, Quảng Nam. Ông đỗ đồng tiến sĩ, từng làm Tổng đốc, Thương bao gồm đại thần, Khởi cư chú, Thượng thư bộ Hộ, Phó sứ trong phái bộ sang Pháp. Ông là người việt Nam trước tiên cho in sách về kỹ thuật kĩ thuật, ý kiến đề xuất triều canh tân đất nước. Công trình chính: Tây Phù thi thảo; giá bán Viên biệt lục (còn điện thoại tư vấn Tây hành nhật kí); Trúc Đường thi văn tập; bác bỏ vật tân biên; sản phẩm hải kim châm;…NGUYỄN TĨNH HOÀ (1859 – 1882): đơn vị thơ nữ, phụ nữ thứ 34 của vua Minh Mạng, tên chữ là Quý Khanh, dưỡng Chi, cây bút danh Huệ Phố; quê Hà Trung, Thanh Hoá. Tác phẩm chính: Thái liên khúc; Mạt li từ ; Chu trung thảnh thơi vọng; Thu dạ hoài Mai Am; Tiều phu tử; Huệ Phố thi tập.NGUYỄN THIẾP (24.9.1723 – 6.2.1804): công ty văn, nhà giáo với là danh sĩ cuối đời Hậu Lê với Tây tô trong lịch sử vẻ vang Việt Nam, tên húy là Minh, tự là quang quẻ Thiếp. Ngoài ra, ông còn có rất nhiều tên tự tốt tên hiệu, hoặc bởi ông từ đặt, hoặc do tín đồ đương thời xưng tặng, ví dụ điển hình như: Khải Xuyên (có sách chép là Khải Chuyên), Hạnh Am, Điên ẩn, Cuồng ẩn, Lạp Phong cư sĩ, Hầu Lục Niên, Lam Hồng dị nhân, Lục Niên tiên sinh, La Giang phu tử, … Nguyễn Huệ (tức vua quang đãng Trung) điện thoại tư vấn ông là La đánh phu tử, là La đánh tiên sinh. Tác phẩm: La sơn tiên sinh thi tập, Hạnh Am di văn,Hạnh Am ký (1782), mê say Hiên ký (1786), nội dung bài viết đề sinh hoạt gia phả, với đề tựa Thạch Động thi tập của Phạm Nguyễn Du….LÍ CÔNG UẨN (8.3.974 – 31.3.1028): Hoàng đế, đơn vị văn Việt Nam, fan châu Cổ Pháp, lộc Bắc Giang (nay trực thuộc Bắc Ninh). Thuở bé dại làm bé nuôi thiền sư Lí Văn Khánh, to lên có tác dụng quan với khi công ty Tiền Lê sắp đến sụp đổ, Thái hậu Dương Vân Nga trao lại ngôi báu mang đến ông. Trong thời hạn làm vua, Lí Công Uẩn có nhiều đóng góp quan trọng đối với lịch sử dân tộc dân tộc, vào đó, giữa những thành tựu quan trọng nhất đó là việc rời đô ra Thăng Long (Hà Nội ngày nay). Thành phầm chính: Hiện chỉ với bài Thiên đô chiếu (Chiếu dời đô) in vào Đại Việt sử kí toàn thư.NGUYỄN MIÊN BỬU (30.5.1820 – 08.3.1854): từ là Duy Thiện, Sư Cổ, hiệu là Khiêm Trai, Mai Hiên, nhà thơ, con thứ 12 của vua Minh Mạng, tước Tương An Quận vương. Với 2 anh Miên Thẩm, Miên Trinh lập Tùng Vân thi xã. Những tác phẩm chính: Khiêm Trai thi tập (14 quyển); Khiêm Trai văn tập (2 quyển), ông còn viết những thơ Nôm nhưng phần đông đã thất lạc.SƯƠNG NGUYỆT ANH (8.3.1864 – 20.1.1921): tên thật là Nguyễn Thị Khuê, từ là Nguyệt Anh, đơn vị thơ, quê ở ba Tri, Bến Tre, là đàn bà tác gia Nguyễn Đình Chiểu. Bên cạnh bút danh Sương Nguyệt Anh, bà còn ký nhiều cây bút hiệu khác như: Xuân Khuê, Nguyệt Nga, Nguyệt Anh… Sương Nguyệt Anh chế tác nhiều, nhưng lại không gom thành tập. Nay chỉ từ tản mác một số trong những bài thơ, như: Đoan Ngọ nhật điếu từ trần Nguyên, Tức sự , Chinh Phụ thi, Thưởng bạch Mai, Vịnh ni cô, vua Thành Thái vào Nam, cảm tác khi lính Việt đi Âu chiến…Và vài bài vè, như: Vè tiểu yêu, Vè Thầy Hỷ, Vè tiến công đề…LÊ QUÍ ĐÔN (黎貴惇, 2.8.1726 – 2.4.1784): công ty văn, nhà khảo cứu vãn thời kì trung đại Việt Nam, từ Duẫn Hậu 允厚, tên thuở nhỏ tuổi là Lê Danh Phương, hiệu Quế Đường 桂堂; là quan lại thời Lê trung hưng, quê sinh hoạt làng Diên Hà, thị xã Diên Hà, trấn tô Nam; ni thuộc xóm Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Ông là đàn ông cả của ông Lê Phú đồ vật (sau thay đổi là Lê Trọng Thứ), đỗ tiến sĩ năm Bảo Thái thứ 2 (Giáp Thìn, 1721), và có tác dụng quan trải cho chức Hình bộ Thượng thư, tước đoạt Nghĩa Phái hầu. Ông là tín đồ đã biên tập, trước thuật không ít sách, đến nay đã thất lạc tương đối nhiều. Cống phẩm chính: Dịch tởm phu thuyết (Lời bàn nông nổi về gớm Dịch), Thư kinh diễn nghĩa (Giảng nghĩa tởm Thư), Quần thư khảo biện (Xét bàn những sách), Thánh mô hiền hậu phạm lục (Chép về chủng loại mực của những bậc thánh hiền), Vân Đài loại ngữ (Lời nói, chia nhỏ ra từng loại, ở địa điểm đọc sách), Toàn Việt thi lục (Chép đầy đủ thơ nước Việt), Quế Đường thi tập (Tập thơ của Quế Đường), …Nguyễn Khuyến. Ảnh: báo thừa thiên Huế.CAO BÁ QUÁT (1809 – 1855), hiệu Mẫn Hiên, Chu Thần. Ông là quân sư trong cuộc nổi dậy Mỹ Lương, và là 1 nhà thơ nổi danh ở thời điểm giữa thế kỷ 19 trong lịch sử dân tộc văn học Việt Nam. Tác phẩm: Cao Bá quát thi tập, Cao Chu Thần di thảo, Cao Chu Thần thi tập, Mẫn Hiên thi tập. ĐOÀN THỊ ĐIỂM (段氏點, 1705-1749), hiệu: Hồng Hà phụ nữ Sĩ (紅霞女士), là thiếu nữ sĩ việt nam thời Lê trung hưng. Bà là tác giả tập Truyền kỳ tân phả (chữ Hán), và người sáng tác của truyện thơ Chinh phụ ngâm (bản chữ Nôm- 412 câu thơ)- được bà dịch tự nguyên bạn dạng Chinh phụ dìm khúc (viết bằng văn bản Hán của Đặng è Côn). Bà là tín đồ được reviews là bậc nhất về sắc đẹp lẫn tài văn một trong những nữ sĩ danh tiếng nhất, sát bên là hồ Xuân Hương, Bà huyện Thanh Quan cùng Sương Nguyệt Anh.PHẠM THÁI 範泰, 1777-1813), nói một cách khác Phạm Đan Phượng, Phạm Phượng Sinh, hiệu Chiêu Lì (hoặc Chiêu Lỳ); là một trong danh sĩ ở cuối thế kỷ 18 đến thời điểm đầu thế kỷ 19 trong lịch sử vẻ vang Việt Nam. Tác phẩm: Chiến tụng Tây hồ phú, Sơ kính tân trang, Văn tế Trương Quỳnh, NhưThơ họa 12 bài xích Trương Quỳnh Như…PHẠM ĐÌNH HỔ 范廷琥, 1768 – 1839), từ bỏ Tùng Niên (松年), Bỉnh Trực (秉直), bút hiệu Đông Dã Tiều (東野樵), tên hiệu Chiêu Hổ tiên sinh (昭琥先生), là 1 trong danh sĩ sống nghỉ ngơi giai đoạn thời điểm cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX. Nhờ đọc nhiều, đi nhiều, ông đã còn lại nhiều công trình khảo cứu, biên soạn có giá trị thuộc đủ mọi lĩnh vực như luận lý, kế hoạch sử, địa dư, trước thuật…NGUYỄN quang đãng BÍCH (07.5.1832 – 05.01.1890): Còn có tên là Ngô quang Bích, hiệu Ngư Phong, công ty thơ với là lãnh tụ cuộc đao binh chống Pháp tại vùng Tây Bắc, quê loài kiến Xương, nam Định, nay ở trong tỉnh Thái Bình.


Bạn đang xem: Một số tác phẩm văn học trung đại


Xem thêm: Luyện Tập Tư Duy Toán Học Lớp 3 Qua Các Bài Toán Cộng Trừ, Nhân Chia Lớp 3

Ông đỗ Đình nguyên, có tác dụng quan mang đến Tuần che Hưng Hoá, tổ chức triển khai nghĩa quân phòng Pháp vào 10 năm gây nhiều tổn thất mang đến địch. Item chính: Ngư phong thi tập (Tập thơ Ngư Phong, 1884 – 1889); ông là bạn được vua giao duyệt bộ sách Khâm định Việt sử thông giám cương cứng mục; …Xuân Kiên/Nam Minh (TH)